NSB
Er was grote armoede en verdeeldheid in ons land. De NSB keerde zich tegen die schijndemocratie.
Kleine partij
Eind 1931 was in Nederland de NSB, de Nationaal-Socialistische Beweging, opgericht naar voorbeeld van Hitlers NSDAP. De leider van de partij is Anton Mussert. Ondanks een enkel verkiezingssucces blijft het een kleine partij.
Bekijk ook het dossier de NSB.
Het was de daadkracht die me aantrok; het zingen en marcheren; en dat saamhorigheidsgevoel.
Geen hoge dunk
Na mei 1940 is de NSB bereid om met de Duitsers samen te werken. De partij groeit na de Duitse inval van 30.000 leden naar 80.000 leden. Maar de Duitsers zijn niet meteen bereid tot hechte samenwerking. Zij hebben geen hoge dunk van de NSB.
De NSB is intern sterk verdeeld en de Duitsers weten dat de meeste Nederlanders de NSB verafschuwen. De NSB’ers treden wel steeds nadrukkelijker op de voorgrond. Ze houden parades met veel uiterlijk vertoon. Er zijn vechtpartijen met anti-Duitse Nederlanders en ze intimideren Joden.
Met Duitsland aan de macht, gaf het NSB-lidmaatschap goede mogelijkheden om carrière te maken.
Geen echte macht
Langzamerhand wordt het voor de Duitse bezetter duidelijk dat de NSB’ers vrijwel de enigen zijn die de bezetters loyaal steunen. In 1941 wordt de NSB de enige toegestane partij en Mussert legde een eed van trouw aan Hitler af. NSB-leider Anton Mussert mag zich daarom vanaf december 1942 van Hitler ‘Leider van het Nederlandse volk’ noemen. Maar hij krijgt geen echte macht.
NSB burgemeester
Tammens, Groningen.
Wel werken veel NSB'ers met de Duitsers samen en vervullen functies als ambtenaar of burgemeester. Meestal als opvolger van een anti-Duitse Nederlander die door de bezetter ontslagen was of zelf ontslag genomen had.
Met Duitsland aan de macht, gaf het NSB-lidmaatschap goede mogelijkheden om carrière te maken.
Bespot
De nationaal-socialisten in Nederland blijven een kleine groep die zich steeds verder isoleert van de rest van de Nederlandse samenleving. NSB’ers worden door de rest van de Nederlanders afgewezen als landverraders.
Er worden spotliedjes gemaakt in allerlei varianten zoals:
Op de hoek van de straat
Staat een NSB’er
't Is geen man, 't is geen vrouw
Maar een Farizeeër
Met een krant in z'n hand
Staat hij daar te venten
Hij verkoopt zijn vaderland
Voor zes losse centen.
Ik vond het indrukwekkend dat Hitler van een land met miljoenen werklozen een welvarend land had gemaakt.
