Japanse verovering
Op zondag 7 december 1941 valt het Japanse leger de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbour op Hawaï aan. Het is het begin van de verovering van grote delen van Azië en de Pacifische Oceaan door Japan. Op 8 december verklaart ook Nederland de oorlog aan Japan. In Nederlands-Indië wordt het leger gemobiliseerd.
Aanval
Op 11 januari 1942 valt Japan Nederlands-Indië aan. Tot ontsteltenis van de Nederlandse bevolking blijkt het KNIL helemaal niet opgewassen tegen de Japanse militairen. Begin maart 1942 geeft het KNIL zich over. De KNIL-militairen worden krijgsgevangen gemaakt. Nederlands-Indië wordt door Japan bezet.
De Japanners maken een eind aan het Nederlandse koloniale bewind. Een deel van de Indonesiërs ontvangt hen dan ook als bevrijders. Nederlandse bestuursambtenaren worden gevangengenomen. Japanners of Indonesiërs nemen hun plaatsen in.
Machtig
'Ik stond langs de kant van de weg, toen ik vluchtende KNIL-soldaten voorbij zag komen. Ik dacht: ‘Wat zijn dit voor soldaten?’ Het KNIL, dat altijd zo trots marcheerde, bleek een leger van niets. Ik vond het machtig om te zien hoe de Japanners binnen korte tijd het KNIL hadden uitgeschakeld.'
Suhendro Sosrosuwarno, Indonesiër die zeventien is als de Japanners binnenvallen.
Industrieën vernietigd
De strijdkrachten van het KNIL vernietigen de belangrijkste industrieën. Vooral de olie-installaties mogen niet in handen van de Japanners vallen. Werknemers van oliemaatschappijen leren hoe ze olie- en benzinevoorraden moeten opblazen.
De Japanners doden iedereen die heeft geholpen met de vernielingen. En ze stellen de Nederlandse bestuursambtenaren verantwoordelijk voor de vernielingen in hun regio. Op Borneo wacht assistent-resident Bouwe Kuik met twee collega’s de Japanners in vol ornaat op. Het drietal wordt ter plaatse doodgestoken met een bajonet.
