Nasrin Sotoudeh
Wat doet mijn afwezigheid met mijn kinderen en de band die wij hebben?”
Tegen discriminatie en onderdrukking
In deze tentoonstelling kijken we ook naar het heden. Met Amnesty International vertellen wij het verhaal van de Iraanse Nasrin Sotoudeh. Ook zij verzet zich tegen discriminatie en onderdrukking en werd daarvoor zwaar gestraft.
Nasrin Sotoudeh (1963) is vrij klein en heeft donker haar. Zij werkt als advocate in Iran. Op haar bureau staat een beeld van Vrouwe Justitia. Nasrin zet zich in voor vrouwenrechten en is tegen de doodstraf. In 1994 trouwt Nasrin met Reza Khandan. Samen krijgen zij een zoon, Nima en een dochter Mehraveh.
Gearresteerd
Sinds de Revolutie in 1979 mogen vrouwen in Iran niet scheiden, niet reizen zonder toestemming van de man, en is het dragen van een hoofddoek verplicht. In 2006 organiseert de vrouwenbeweging een handtekeningenactie voor gelijke rechten: “One Million Signatures for change”. De overheid treedt hard op. Alle bijeenkomsten van de vrouwenbeweging worden gezien als een gevaar voor de nationale veiligheid. De initiatiefnemers van de handtekeningenactie worden gearresteerd. Nasrin verdedigt hen en anderen die tegen het onderdrukkende regime in verzet komen. Tot zij zelf ook gevangen wordt genomen.
Brieven uit de gevangenis
In 2011 wordt Nasrin op grond van verzonnen aanklachten veroordeeld tot zes jaar celstraf. Ze komt in de beruchte Evin-gevangenis. Het is er zwaar. Familiebezoek en telefoontjes worden gebruikt om Nasrin onder druk te zetten.
Nasrin schrijft brieven naar huis: “Wordt er aan mij gedacht nu ik van mijn familie en vrienden ben afgesneden? Wat doet mijn afwezigheid met mijn kinderen en de band die wij hebben?”
Niet tevergeefs
Haar 11-jarige dochter schrijft ze: “Elke keer, na ieder bezoek en na iedere dag, worstel ik met de vraag of ik me wel genoeg bewust ben geweest van de rechten van mijn eigen kinderen en of ik die wel voldoende heb gerespecteerd. (…). Ik geloof dat de pijn die onze familie en de families van mijn cliënten de afgelopen jaren hebben moeten doorstaan, niet tevergeefs is geweest. Gerechtigheid komt precies op het moment dat de meesten de hoop hebben opgegeven. Ik mis je mijn liefste en stuur je honderd kussen.”
Pop met een boodschap
Soms mogen de vrouwen in de gevangeniswinkel handwerkmateriaal kopen. Nasrin koopt wol waar ze poppen van breidt. In een pop voor haar zoon Nima verstopt ze een smokkelbriefje. Later maak zij eenzelfde pop met een plant en gietertje om klimaatactivisten te steunen die ook in Evin zijn opgesloten.
Vrij
18 september 2013, een paar dagen voor een bezoek van de Iraanse president aan de Verenigde Naties, wordt Nasrin plotseling vrijgelaten. Met een taxi wordt zij thuisgebracht. Ook twintig andere politieke gevangenen worden vrijgelaten, maar 800 anderen blijven achter. “Ik heb een slecht gevoel over de vrouwen die ik heb achtergelaten.” Ondanks het risico hervat Nasrin haar werk voor de mensenrechten.
De prijs
Nasrin krijgt internationaal respect. Zij laat zich niet afschrikken door angst en intimidatie, en stelt het algemeen belang boven haar eigen belang. Ze wint meerdere internationale prijzen voor haar werk alsmensenrechtenadvocaat.
Maar de prijs die Nasrin moet betalen is hoog. Juni 2018 wordt zij opnieuw gearresteerd en vals beschuldigd van “het aanzetten tot corruptie en prostitutie”, “het openlijk begaan van een zondige activiteit door in de rechtszaal te verschijnen zonder sluier” en “het verstoren van de openbare orde”. Ze wordt veroordeeld tot 38 jaar gevangenisstraf en 148 zweepslagen.
In augustus 2020 gaat Nasrin in hongerstaking om betere omstandigheden te eisen voor politieke gevangenen. Om haar onder druk te zetten wordt haar nu 20-jarige dochter Mehraveh gearresteerd en weer op borgtocht vrijgelaten. De banktegoeden van de familie worden bevroren. Als Nasrins gezondheid ernstig achteruit gaat krijgt ze vrijwel geen zorg. Haar man Reza zegt: “Na vijf dagen in het ziekenhuis brachten ze Nasrin terug naar de gevangenis zonder dat zij enige vorm van medische zorg had gekregen. Dit was puur een actie om haar leven in gevaar te brengen.” 26 september beëindigt Nasrin zwaar ziek haar hongerstaking.
