Introductie
Verzet tegen slavernij
Slavernij bestaat sinds de oudheid in allerlei culturen. Vanaf de 15de eeuw gaan Europeanen in Afrika mensen kopen voor hun plantages in Noord-, Zuid- en Midden-Amerika. Deze mensen worden over de oceanen vervoerd, verkocht, gebrandmerkt, gedwongen tewerkgesteld en vaak bruut mishandeld. Bij deze trans-Atlantische slavenhandel – die zo’n 350 jaar duurt – worden naar schatting twaalf miljoen mensen als goederen verhandeld.
Nederlanders doen er vanaf eind 16de eeuw volop aan mee, al is slavernij in Nederland zelf verboden. Onder Nederlandse vlag zijn meer dan 600.000 Afrikanen over de Atlantische Oceaan verscheept, naar de koloniën in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika. In Azië verhandelt Nederland tussen de 660.000 en 1,1 miljoen mensen om forten te bouwen of te werken in de huishouding of op plantages.
Er is altijd verzet geweest tegen slavernij. In de eerste plaats door tot slaaf gemaakte mensen zelf: ze saboteren, vertragen of weigeren werkzaamheden, vluchten en komen samen in opstand.
In Nederland wordt lange tijd weinig gesproken en geschreven over slavernij in de koloniën. Maar er is nu en dan publiekelijke kritiek in preken, boeken en toneelstukken. Enkele grote slavenopstanden dringen door tot Nederland en beïnvloeden de publieke opinie. Vanaf de 19de eeuw ontstaan in Nederland anti-slavernijbewegingen, waarin ook veel vrouwen en jongeren actief zijn.
Verzet tegen slavernij was overal, ook in de koloniën in Azië. Dit dossier gaat over verzet tegen trans-Atlantische slavernij. Hoe kwamen tot slaaf gemaakte mensen in opstand en wie streden in Nederland voor afschaffing van de slavernij?
Gezicht op Paramaribo, 1772
Het leven op Surinaamse plantages, naar tekeningen van plantage-eigenaar Théodore Bray, 1840-1850
Verkoopoverzicht
Verkoopoverzicht, Suriname, 1683. Voor één tot slaaf gemaakte krijgt de verkoper 3000 pond suiker. (Collectie Buku Bibliotheca Surinamica: www.buku.nl; Foto Verzetsmuseum, Isaac Owusu)
Disclaimer
Verzetsmuseum Amsterdam en Nationaal Slavernijmuseum hebben hun uiterste best gedaan om de auteursrechthebbenden van het gebruikte materiaal te achterhalen, toestemming te vragen en desgewenst een vergoeding te betalen. Mocht u desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, dan kunt u zich alsnog wenden tot het Verzetsmuseum.
____________________________________________________________________________________
Schokkende beelden en taalgebruik
____________________________________________________________________________________
Schokkende beelden en taalgebruik
Enkele gewelddadige afbeeldingen in de tentoonstelling en film kunnen als schokkend worden ervaren. Taalgebruik in historische citaten en boektitels zijn letterlijk opgenomen en kunnen aanstootgevend zijn. Het woord ‘neger’, van het Latijnse woord ‘niger’, betekent ‘zwart’ en werd vanaf de 17de eeuw gebruikt voor zwarte mensen in en uit (sub-Sahara) Afrika. Later werd het met racistische stereotypering geassocieerd.
