Introductie: Oorlogskansen keren
Na hun overwinning bij Stalingrad dringen Russische troepen de Duitsers terug. De Engelsen veroveren de heerschappij in de lucht. Duitse steden ondergaan dag en nacht zware bombardementen.
Goebbels, de Duitse minister van propaganda, zweept de bevolking op om zich in de Totalkrieg tot het uiterste in te spannen. De Duitse mannen trekken massaal naar het Oostfront. Het is voor steeds meer mensen duidelijk dat Duitsland de oorlog gaat verliezen.
In Nederland wordt de bevrijding snel verwacht. De weerstand tegen de Duitse bezetting neemt toe. De Duitsers geven hun pogingen op om Nederland voor zich te winnen. Zij gaan over tot intimidatie en geweld. Nederland wordt economisch leeggeplunderd.
Stakingen
Arbeidskrachten uit de bezette landen moeten de Duitse oorlogsindustrie draaiende houden. Eind april 1943 breken landelijke proteststakingen uit als bekend wordt dat de Nederlandse militairen – die in het begin van de bezetting waren vrijgelaten - zich moeten melden voor krijgsgevangenschap. Deze April/meistakingen worden hard onderdrukt.
Werken in Duitsland
de arbeidsinzet.
Vanaf mei 1943 moeten alle mannen van 18 tot 35 jaar zich melden voor ‘de arbeidsinzet’; het gedwongen werken in Duitsland. Veel mannen duiken onder. De maatregel levert maar 54.000 arbeidskrachten op, in plaats van de verwachte 170.000. In 1944 wordt de ‘totale arbeidsinzet’ afgekondigd.
Duitse optreden stimuleert het verzet
Direct na de stakingen moet iedereen zijn radio inleveren omdat de Duitsers zich realiseren dat hun propaganda niet werkt en de Nederlanders wel stiekem naar Radio Oranje en de BBC luisteren. Dit stimuleert de illegale pers.
De bezetter sluit de Nederlandse universiteiten en de studenten worden ook opgeroepen voor werk in Duitsland. De studenten duiken massaal onder.
dubbele bodem om
wapens te smokkelen.
De georganiseerde onderduikhulp komt in 1943 op gang en in het verlengde daarvan het vervalsingwerk en het gewapende verzet. Het verzet verbetert de contacten met Engeland. Nederlanders voeren spionage uit voor de geallieerden. De Duitsers reageren met intimidatie en geweld. Bijna 20.000 Nederlanders belanden vanwege hun verzetswerk in Duitse gevangenschap.
