Promovendi op het podium 2025 #1 Niels Mathijssen
Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en Verzetsmuseum Amsterdam presenteren Promovendi op het podium, een jaarlijks terugkerende lezingenreeks die licht schijnt op recent WO2-onderzoek en verrassende historische inzichten van de nieuwste lichting historici verbonden aan het NIOD.
Niels Mathijssen - Hoe radicaal was Poncke Princen?
Over het verklarend vermogen van de biografische methode
dinsdag 18 februari
aanvang 16.00 uur (inloop 15.30 uur)
Verzetsmuseum | Plantage Kerklaan 61 | Amsterdam
referent
NTB
moderator
Hinke Piersma (NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies)
reguliere toegang
per lezing € 15 | passe partout € 45
toegang met korting
studenten, Vrienden van het Verzetsmuseum, Museumkaart- en Stadspashouders
per lezing € 10 | passe partout € 30
Synopsis
Nederland was in 1948 verwikkeld in een steeds bloedigere koloniale oorlog in het toenmalige Nederlands-Indië. Poncke Princen, als tweeëntwintigjarige soldaat gelegerd op West-Java, besloot in de vroege ochtend van 25 september te deserteren uit het Nederlandse leger. Drie dagen later stak hij de demarcatielijn over naar gebied dat onder controle van de Indonesische nationalisten stond. Princen werd opgepakt en vastgezet en werd half december, bij aanvang van de zogenoemde Tweede Politionele Actie, vrijgelaten. Hij besloot niet te vluchten maar sloot zich aan bij het Tentara Nasional Indonesia, het TNI, en vocht met de Indonesiërs tegen de Nederlandse strijdkrachten, waar hij kort daarvoor nog onderdeel van was geweest.
Deserteren, overlopen en de wapens opnemen tegen je voormalige medesoldaten; geen enkele andere Nederlandse soldaat haalde dát in z’n hoofd. Hoe vallen deze uitzonderlijke daden van Princen te verklaren? En betekent dit dat hij zelf als persoon dan ook radicaal was of zelf radicaliseerde tijdens de oorlog in Indonesië? In deze lezing vertelt Niels Mathijssen over zijn biografisch onderzoek naar Princen. Mathijssen laat zien hoe factoren als opvoeding en karakter mede bepalen welke weg iemand later bewandelt, ook in extreme omstandigheden als oorlog en massageweld. Wat leert de biografie van een soldaat ons?
Niels Mathijssen
Niels Mathijssen is als promovendus-onderzoeker verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Hij doet biografisch onderzoek naar Poncke Princen, een Nederlandse soldaat die tijdens de oorlog in Indonesië (1945-1949) deserteerde en overliep naar de Indonesische vrijheidsstrijders. In zijn onderzoek verklaart Mathijssen deze radicale acties door de oorlogstijd van Princen te reconstrueren en te kijken naar eerdere ervaringen uit zijn jeugd en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Niels studeerde geschiedenis en mediastudies in Amsterdam en New York, en journalistiek in Rotterdam. Hij specialiseerde zich in koloniale geschiedenis en historische beeldvorming. Voor De Correspondent schreef hij over dit laatste onderwerp. Later was hij werkzaam bij dagblad Trouw. Op dit moment is hij medewerker van De Groene Amsterdammer, waar hij schrijft over kolonialisme, het Nederlandse slavernijverleden, de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en koloniale roofkunst.
In 2023 was Niels als fellow werkzaam bij het Netherlands Institute for Advanced Study. Eerder was hij onder andere gastcurator bij het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid. Hier ontsloot hij alle televisieprogramma’s over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog die uitgezonden werden op de nationale televisie in Nederland.