Gewapend verzet
Knokploegen
Vanaf augustus 1943 organiseert de Landelijke organisatie voor hulp aan onderduikers (LO) een netwerk van Landelijke Knokploegen (LKP). De knokploegen steken bevolkingsregisters in brand en plegen gewapende overvallen, waarbij ze distributiebonnen en blanco persoonsbewijzen buitmaken.
Aanslag
Een vals persoonsbewijs biedt weinig bescherming als de gegevens niet overeenkomen met die in het bevolkingsregister. In de avond van 27 maart 1943 steekt een verzetsgroep het Amsterdamse bevolkingsregister in brand. De actie baart veel opzien. Zie ook het artikel over de aanslag.
Verraders
De Duitsers proberen met behulp van Nederlandse infiltranten de verzetsorganisaties op te rollen. Soms worden gearresteerde verzetsmensen onder dwang hiertoe aangezet. Ontmaskerde verraders worden door het verzet doodgeschoten. Ondanks morele bezwaren zien de meeste verzetsmensen het liquideren van verraders als een bittere noodzaak.
Hannie Schaft
De roodharige studente Hannie Schaft sluit zich in 1943 in Haarlem aan bij een communistische verzetsgroep. De groep liquideert verraders. Noodzakelijk werk, vinden Hannie en haar strijdmakker Truus Oversteegen. "We hadden geen gevangenissen," vertelt Truus, "dus er was geen andere oplossing."
Truus vermomt zich als man, zodat ze zich als verliefd stelletje kunnen voordoen. 'Dan sta je daar zogenaamd te vrijen, met het pistool schietklaar. Zo'n vent komt de deur uit en je gaat er achteraan, heel zenuwachtig. Dan geef je elkaar nog een kick, van 'daar gaat ie, die schoft', om elkaar te steunen op dat moeilijke beslissingsmoment.'
De Duitse politie zoekt een 'roodharig meisje', dus Hannie verft haar haar zwart. Het helpt niet. In 1945 - vlak voor de bevrijding - wordt ze gearresteerd en in de duinen doodgeschoten. Zie ook Hannie's uitgebreide dossier.
'Bertus' = Leendert Valstar, top LKP
De tuinder Leendert Valstar richt met Jacques van der Horst ('Louis') en Hilbert van Dijk ('Arie') de LKP op. Ze reizen door het land om bestaande knokploegen op te sporen.
Valstar heeft heel grote handen, waarin hij zijn kleine vuurwapen verborgen kan houden. In 1944 wordt Valstar gearresteerd. Door smokkelbriefjes blijft hij zich met het KP-werk bezighouden. Hij schrijft zijn vrouw: 'Kees en ds. Frits [= Frits Slomp] moeten verdwijnen.' Op 4 september 1944 wordt Valstar bij kamp Vught doodgeschoten.
'Johannes'/'Van der Zwaag' = Johannes Post, top LKP
De boer Johannes Post heeft een knokploeg in het Drentse Nieuwlande. Hij wordt gedreven door een diep religieus gevoel. Najaar 1943 vertrekt Post naar het westen. Hij pleegt overvallen vanuit het Zuid-Hollandse Barendrecht. Post wordt gepakt bij een overval op het Huis van Bewaring aan de Weteringschans in Amsterdam, waar hij zijn KP-vriend Jan Wildschut wilt bevrijden. Op 16 juli 1944 wordt hij geëxecuteerd.
